Pogoda dla kompozytorow

29 wrzesnia 2011, 10:46 | Ciekawostki

Jak klimat wplywa na sposob myslenia ludzi? W jakich warunkach najlepiej pracowalo sie Schubertowi i Wagnerowi? Wg naukowcow ze znanych brytyjskich uczelni mozna sie tego dowiedziec, analizujac przedstawienia pogody w klasycznej muzyce orkiestrowej od XVII w. po wspolczesnosc.

Dr Karen Aplin z Uniwersytetu Oksfordzkiego jest fizykiem, a dr Paul Williams z Uniwersytetu w Reading zajmuje sie meteorologia. Poza tym oboje pasjonuja sie muzyka, a Aplin gra nawet w orkiestrze i przekonuje, ze zjawiska meteorologiczne mozna przedstawiac dzwiekiem rownie sugestywnie jak pociagnieciami pedzla na plotnie. Para akademikow przeprowadzila pilotazowe studium w wolnym czasie. Raport z ich prac ukaze sie w pismie Weather.

Odkrylismy, ze srodowisko [silnie] wplywa na to, jaka pogode kompozytorzy decyduja sie przedstawiac. Wpasowujac sie w narodowy stereotyp, brytyjscy kompozytorzy nieproporcjonalnie czesto obrazuja zmienna pogode i burzowe wybrzeze - opowiada dr Williams.

Przodownikami pogodowej muzyki sa Brytyjczycy, za nimi plasuja sie Francuzi i Niemcy. Generalnie najczesciej w kompozycjach pojawia sie motyw burzy, byc moze dlatego, ze muzycy traktuja ja jak alegorie zawirowan emocjonalnych (jak w Interludiach Czterech Morz z opery Peter Grimes Benjamina Brittena). Na drugim miejscu pod wzgledem czestosci przedstawiania znajduje sie wiatr. Miewa on rozne natezenie: od poruszajacej drzewami lagodnej bryzy (np. na poczatku trzeciej czesci Symfonii fantastycznej Berlioza; nosi ona tytul Wsrod pol) po antarktyczny huragan w Symfonii antarktycznej Ralpha Vaughana Williamsa.

Aplin i Williams sporzadzili wykres, na ktorym rozrysowali moment opracowania instrumentow do uzyskiwania okreslonych dzwiekow (np. tonitruonu, czyli arkusza blachy do nasladowania odglosu grzmotow, albo maszyny wiatrowej). Sporzadzili tez wykres przedstawiajacy wplyw pogody na roznych kompozytorow.

Straussa inspirowaly blask slonca i alpejskie krajobrazy. Berlioz, Schubert i Wagner takze byli zalezni od pieknej pogody (wysokiego cisnienia). Wtedy powstawaly ich najlepsze dziela. Wagner wspominal ponoc o wywolanej nieciekawa aura bezczynnosci: Ta pogoda jest okropna. Moje prace trzeba bylo odlozyc na 2 dni, bo mozg uparcie odmawia swoich uslug.

Akademicy chwala sie, ze ich analiza kulturowych reakcji na pogode przed zmiana klimatu stanowi swietna baze do przyszlych porownan.